Fotoliaz Enzimi

Fotoliaz, DNA'da oluşan pirimidin dimerlerini (özellikle timin dimerlerini) onaran bir DNA onarım enzimidir. Bu dimerler, ultraviyole (UV) ışınlarına maruz kalma sonucu oluşur ve DNA yapısında bozulmalara yol açabilir. Fotoliaz, bu hasarlı bölgelere bağlanarak ve ışık enerjisini kullanarak (özellikle mavi/mor ışık) dimerleri monomerlerine ayırır. Bu sürece fotoreaktivasyon denir.

Çalışma Mekanizması:

1. Bağlanma: Fotoliaz enzimi, DNA üzerindeki pirimidin dimerini tanır ve bağlanır.
2. Işık Absorpsiyonu: Enzim, mavi veya mor ışığı absorbe eder. Fotoliaz, bir kromofor içerir (genellikle bir flavin adenin dinükleotid - FAD).
3. Enerji Transferi ve Onarım: Absorbe edilen ışık enerjisi, FAD molekülüne aktarılır. FAD, bu enerjiyi kullanarak pirimidin dimerindeki kimyasal bağları kırar ve böylece dimerleri orijinal monomerlerine ayırır.
4. Ayrılma: Onarım tamamlandıktan sonra, fotoliaz enzimi DNA'dan ayrılır.

Fotoliaz enzimi, bakteriler, bitkiler ve hayvanlar (memeliler hariç) gibi birçok organizmada bulunur. İnsanlarda fotoliaz geninin bir benzeri (CRY genleri) bulunsa da, bu genler fotoreaktivasyon yapmaz ve farklı bir role sahiptir (sirkadiyen ritmi düzenlemede rol oynarlar).